Програмски јазик Scratch (Скреч)

Scratch е визуелен виши програмски јазик со кој се креираат интересни приказни, анимации, игри.
Scratch е и името за графичкото опкружување за развој и публикување на програмите пишувани со програмскиот јазик Scratch.
Програмирањето во Scratch се базира врз правење на проекти со помош на објекти, наречени фигури.

Градбени делови на програмскиот јазик се:

• зборови (клучни зборови од јазикот - резервирани зборови со веќе дефинирано значење, имиња на променливи, објекти, операции, својства и сл.) 
• оператори (математички, логички, релациони, за доделување)
• интерпункциски знаци (точки, наводници, загради и сл.)
• коментари (произволен текст од програмата)

Во Скреч исказите се претставени во облик на блокови кои се поделени во 8 категории:

движења, погледи, звук, молив, контрола, распознавање, оператори и променливи

Тие овозможуваат додлеување инструкции на објектот - фигура. За да се изврши исказ, треба соодветниот блок да се извлечен во областа со скрипти (програми) и потоа двојно да се кликни на него. Резултатот по извршувањето на програмата се прикажува во просторот - Етапа.

Официјална веб страна: www.scratch.mit.edu 

Scratch едиторот има три главни дела:

• Сцена (Stage) - таму каде се извршуваат наредбите
• Листа со ликови (Sprite list) - Листа на ликови (објекти) во твојата програма
• Едитор за уредување на твоите програми или за уредување на ликовите (Script editor / Custom editor) 

      Кога Script табот е избран, се прикажува следната слика:

Script едиторот има три главни дела:

• Script area: место каде се создаваат скриптите
• Block menu: место каде се избира категоријата од блокови
• Block palette: место каде се избира блокот за користење

Кога Costumes табот е избран, се прикажува следната слика:

Пример1: Програмски код во Scratch:

Пример2: 

Во овој пример, ќе научиме како да направиме скрипт за движење на ликот по сцената

Избери File/New за да избереш нов проект и именувај го како Square.

Од Events менито, повлечи го блокот when green flag clicked во Script area.

          

       

Од Motion менито, повлечи го go to x:0 y:0 блокот

Додади го блокот move 10 steps, и промени го 10 во 100.

Кликни на зеленото знаме и погледни што ќе се случи.

       Сцената има координатен систем со (0,0) во центарот, x има вредности од -240 до +240, а y од -180 до +180.

Програмирање и програмски јазици

        За да работат компјутерите потребни се програми. Програмите се напишани на јазици кои се специјално дизајнирани, со ограничено множество на инструкции. Овие јазици се наречени програмски јазици. 

          Програмски јазик е вештачки јазик и се користи за пишување програми, односно софтверот на компјутерот. 

    Компјутерско програмирање се дефинира како процес на создавање на компјутерска програма со користење на програмски јазик.

        Во почетокот програмските јазици личеле и по логиката на програмирањето биле слични со машинскиот јазик (машинскиот јазик се состои од наредби кои се изразуваат само со нули и единици т.е. само со бинарни цифри). 

        Но, наместо да се учи мајчиниот јазик на компјутерот (машински јазик), развиени се виши програмски јазици кои имаат приказ на наредби слични на секојдневниот јазик. Пример: Basic, C (C++), Visual Basic, Python, Java итн.

Што е програмски јазик?

Луѓето кои ги креираат (пишуваат) компјутерските програми се викат програмери.

Фази во процесот на изработка на компјутерска програма:

1. Aнализа на проблемската ситуација и разгледување можни решенија.
2. Изработка на алгоритам за решение на проблемската ситуација.
3. Kодирање на алгоритамот. Запишување на алгоритамот како низа од наредби во избран програмски јазик се вика програмски код или изворна програма.
4. Преведување на изворната програма во извршна програма. Изворната програма не е разбирлива за компјутерот. Таа мора да се преведе во машински јазик (во кој инструкциите се запишуваат со 1 и 0) за да биде разбрана и извршена од процесорот. Изворната програма преведена на машински јазик се вика извршна програма. За преведување на изворната програма во извршна програма се користат програми преведувачи наречени компајлери.
5. Корекција на грешки (синтаксни, логички). Преведувањето на изворната во извршна програма ретко кога е без грешки. Програмата преведувач го известува програмерот за направените грешки во изворната програма кои мора да бидат поправени за наредбите да можат да се преведат во машински јазик. Синтаксните грешки се однесуваат на неправилно напишани зборови од програмскиот јазик, неправилно користени или испуштени интерпукциски знаци и сл. и најчесто се поправаат при преведувањето на изворната програма со помош на преведувачот. Логичките грешки треба да ги открие и поправи програмерот при тестирањето на извршната програма. Логичките грешки обично се викаат багови (bugs) и за нивно откривање се користи програма дебагер.
6. Тестирање на програмата. Тестирањето се прави од страна на програмерот или корисниците за кои е наменета програмата. Програмата мора да работи правилно за различни вредности кои го внесува корисникот или да оневозможи погрешно внесување вредности во програмата преку пораки и сл. до корисникот.

Електронска пошта (e-mail)

Електронската пошта (e-mail) е сервис на Интернет кој овозможува размена на електронски пораки меѓу корисниците на електронската пошта на Интернет.

• Предности на електронската пошта:
  1. Електронските пораки обично стигнуваат за неколку секунди.
  2. Електронската пошта може да користи секој кој има пристап на компјутер поврзан на Интернет.
  3. Преку електронската пошта може брзо и едноставно да се испраќаат текстуални пораки, слики, документи, музика, видео клипови, програми и сл.

• За да може да се користи електронската пошта, секој корисник мора да има своја електронска адреса, или e-mail адреса.
  1. За секоја електронска адреса се доделува електронско сандаче.
  2. Електронско сандаче (e-mail box) е простор на хард дискот на компјутерот е- mail сервер, во кој се чуваат електронските пораки на корисникот.
  3. E-mail сервер е компјутер поврзан на Интернет кој ги прима и испраќа електронските пораки на корисниците на електронската пошта.

• Најпознати е-mail сервиси кои овозможуваат креирање и користење електронска пошта преку своите веб страници се:
  1. Gmail (на Google), gmail.google.com
  2. Yahoo! Mail, mail.yahoo.com,
  3. Hotmail (на Microsoft), http://www.hotmail.com

• За да може да користи електронската пошта, секој корисник мора да има своја електронска адреса. E-mail адресата ја избира корисникот.
• Електронската порака може да содржи важни и доверливи информации и затоа многу е важно корисникот на електронска пошта да има сигурен пристапдо своето електронско сандаче.Тоа се обезбедува со лозинката.
• Лозинката е податок кој треба да го знае само корисникот. Таа претставува еден вид клуч за неговото електронско сандаче.

• E-mail адресата се состои од два дела:
  1. корисничко име кое го избира корисникот при креирање на e-mail адресата
  2. име на e-mail серверот.
  
  
  • Овие два дела се одделени со знакот @ (“at” кој се чита ет, т.е мајмунче).
  • На пример, во e-mail адесата ana_palovska@yahoo.com kорисничкото име е ana_palovska, а името на серверот е yahoo.com.
  • При работа со електронска пошта e-mail адресите со мали и големи букви се исти.     
  • На пример: jana@hotmail.com = JANA@HOTMAIL.COM,
  • Во лозинката се прави разлика меѓу големите и малите букви.                          
  • На пример: emIL123 ≠ emil123

Како се креира e-mail адреса на Gmail?

За да креирате Gmail адреса, треба да напишете во некоја веб пребарувач: gmail и да изберете Create New Account

Овде треба да внесете ваши податоци, најпрво во First name - име, потоа во Last name - презиме.

Во вториот ред, каде што пишува UserName, пишувате како сакате да биде вашата gmail адреса, на пример ana.nikoloska или petar.petrevski или како што сакате ама ќе ви го прифати тоа, ако предходно не е искористено во gmail од некој друг што се вика како вас. Затоа ќе додавате или ќе отстраните нешто за да добиете адреса што никој досега не ја имал креирано предходно. На пример: ana.nikoloska08 или p.petrevski12 или како што сакате...

Потоа пишувате password и во делот confirm истата ја потврдувате. Password -от може да има најмалку 8 букви, броеви или симболи. Таа треба да се запамети (малите и големите букви имаат значење). На пример: struga123! е различно од Struga123!

На крај кликате Next

На следнава страна може да внесете ваш телефонски број, но немора, може да внесете друга e-mail адреса ако имате, ама немора.

Потоа треба да внесте ваш датум на раѓање. Ако сте помали од 13 години ќе бара да внесете податоци и за вашиот родител (негов телефонски број и да има свој акаунт на gmail). 

Ако се напише годината на раѓање, на пример 2005 или постари, нема да бара податоци и за вашите родители.

Потоа пишувате пол (male или female) и Next.

Овде ќе бара емаил или телефонски број на вашиот родител.

Потоа на следната страна, се клика на двете понудени места за согласност за отварање на gmail и кликате Agree.

На следните неколку страни кликате Next, и ќе го добиете вашиот gmail акаунт.

Задача: Обидете се да креирате е-маил адреса на gmail. Кога ќе отворите gmail, кликнете на Compose, горе лево, и пратете ми меил на мојата gmail адреса: viktorija.poposka@gmail.com

Во делот To, ја пишувате мојата адреса: viktorija.poposka@gmail.com

Во делот Subject, напишете наслов Moja prva gmail poraka

Во делот под Subject, напишете дали ви беше проблем да направите gmail адреса. Ако сакате да додадете слика или документ, кликате на знакот (спајалица) во последниот ред, до букавата А, и избирате документ или слика. На крај кликате на Send. Со тоа вашата порака ќе биде испратена.

Може да си ги испратите своите адреси на другарчињата и да си праќате и примате е-маил пораки во следниот период и да си разменувате информации.

Ова е ваша последна задача за оваа тема. Се надевам ви беше интересно, а во следната тема ве чекаат нови уште поинтересни предизвици!